İbn Haldun Üniversitesi uluslararası imkânlara sahip, ticari amaç gütmeyen, sadece sosyal ve beşeri bilimler alanlarında eğitim veren bir üniversitedir. Üniversitemiz meslek edindirmekten ziyade, lisansüstü programlara odaklanmak suretiyle alanında özgün fikirler üretecek araştırmacılar yetiştirmeyi hedeflemektedir. Bu hedef, Din Bilimleri Yüksek Lisans Programı’mızı çok ayrıcalıklı bir konuma getirmektedir.
Din Bilimleri (%30 İngilizce) Yüksek Lisans Programı kontenjanı 15'tir.
Gerekli şartları sağlamaları halinde;
%100 Öğrenim Ücreti Muafiyeti sağlanan bu öğrencilerimizden;
Programın öğretim asistanlığı (TF) kontenjanı 1’dir.
Program, dil şartını sağlayamayan adaylara bilimsel değerlendirme sınavları sonucunda programa kabul almaları halinde hazırlık programı imkânı sunmakla birlikte, bu sayı 6 öğrenci ile sınırlıdır.
Hazırlık programı süresince nakdi burs verilmez.
Önemli Not: Yukarıda verilen bilgiler 2024-2025 Akademik Yılı kabulleri için geçerli olup bütçe ve kontenjanlar ile sınırlıdır. İlgili kontenjanlara girişte adayların bilimsel değerlendirme sınavları sıralaması esas alınacaktır. Muafiyet, nakdi burslar ve öğretim asistanlığı hakkında detaylı bilgiler ve şartlar için ilgili sayfaları ziyaret ediniz.
Programa daimi meraka sahip, güncel sorunları tespit etme ve çözüm üretme gayretinde olan, din, felsefe ve genel anlamda sosyal bilimler alanında özgün fikirler edinmeyi ve üretmeyi amaçlayan, ilahiyat, insan ve toplum bilimleri alanında lisans ve lisansüstü eğitim geçmişine sahip kişiler katılmalıdır.
| İBN HALDUN ÜNİVERSİTESİ LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ DİN BİLİMLERİ (%30 İNGİLİZCE) TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS PLANI |
|||||
| I. Yarıyıl | |||||
| Ders Kodu | Ders Adı | Saatler | Kredi | AKTS | |
| Teori | Uygulama | ||||
| RLST 501/ RLST 501E | Bilimsel Araştırma Teknikleri ve Yayın Etiği /Scientific Research Techniques and Publication Ethics | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST… | Program Seçmeli | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST… | Program Seçmeli | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST…/… | Program Seçmeli/Genel Seçmeli | 3 | 0 | 3 | 8 |
| Dil Dersleri | |||||
| Toplam Kredi | 12 | 32 | |||
| II. Yarıyıl | |||||
| Ders Kodu | Ders Adı | Saatler | Kredi | AKTS | |
| Teori | Uygulama | ||||
| RLST 500 /RLST 500E | Seminer/Seminar | 1 | 0 | 0 | 8 |
| RLST… | Program Seçmeli | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST…/… | Program Seçmeli/Genel Seçmeli | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST…E | Program Seçmeli | 3 | 0 | 3 | 8 |
| Dil Dersleri | |||||
| Toplam Kredi | 9 | 32 | |||
| III. Yarıyıl | |||||
| Ders Kodu | Ders Adı | Saatler | Kredi | AKTS | |
| Teori | Uygulama | ||||
| RLST 599 | Yüksek Lisans Tezi | 0 | 0 | 0 | 30 |
| Toplam Kredi | 0 | 30 | |||
| IV. Yarıyıl | |||||
| Ders Kodu | Ders Adı | Saatler | Kredi | AKTS | |
| Teori | Uygulama | ||||
| RLST 599 | Yüksek Lisans Tezi | 0 | 0 | 0 | 30 |
| Toplam Kredi | 0 | 30 | |||
| Genel Toplam Kredi | 21 | 124 | |||
| ZORUNLU DERSLER | |||||
| Ders Kodu | Ders Adı | Saatler | Kredi | AKTS | |
| Teori | Uygulama | ||||
| RLST 500 / RLST 500E | Seminer/Seminar | 1 | 0 | 0 | 8 |
| RLST 501 / RLST 501E | Bilimsel Araştırma Teknikleri ve Yayın Etiği/ Scientific Research Techniques and Publication Ethics | 3 | 0 | 3 | 8 |
| PROGRAM SEÇMELİ DERSLER | |||||
| Ders Kodu | Ders Adı | Saatler | Kredi | AKTS | |
| Teori | Uygulama | ||||
| Din Bilimleri / Dinler Tarihi - Religious Studies / History of Religions | |||||
| PHIL 535 | Felsefenin Temel Sorunları ve Tarihi | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 503 | Modern Din Teorileri | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 503E | Modern Theories of Religion | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 505 | Kitab-ı Mukaddes Tetkikleri | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 505E | Bible Studies | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 506 | Yahudilik-Hıristiyanlık | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 506E | Judaism-Christianity | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 507 | Dinler Tarihi Metinleri I | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 507E | Guided Readings in History of Religions I | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 508 | Müslüman-Hıristiyan İlişkileri | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 508E | Muslim-Christian Relations | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 509 | Dinler Tarihi Metinleri-Arapça I | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 509E | Guided Readings in History of Religions-Arabic I | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 510 | Dinler Tarihi Metinleri II | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 510E | Guided Readings in History of Religions II | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 512 | Dinler Tarihi Metinleri-Arapça II | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 512E | Guided Readings in History of Religions-Arabic II | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 521 | Dini Çeşitliliğe Yaklaşımlar | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 521E | Approaches to Religious Diversity | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 542 | Dinler Tarihinde Reddiye Literatürü | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 542E | Refutation Literature in the History of Religions | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 543 | Müslüman-Yahudi İlişkileri | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 543E | Muslim-Jewish Relations | 3 | 0 | 3 | 8 |
| Din Bilimleri / Din Psikolojisi - Religious Studies / Psychology of Religion | |||||
| RLST 511 | Din Psikolojisinde Araştırma Yöntemleri | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 511E | Research Methods in Psychology of Religion | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 513 | Psikoloji Ekollerinde Din | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 513E | Religion in Schools of Psychology | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 514 | Din ve Ruh Sağlığı | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 514E | Religion and Mental Health | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 515 | İnanç Gelişimi Kuramı | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 515E | Faith Development Theories | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 516 | Din Psikolojisinde Seçme Konular | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 516E | Selected Topics in Psychology of Religion | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 518 | Manevi Bakım ve Danışmanlık | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 518E | Spiritual Care and Counseling | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 526 | Sosyal Psikolojide Seçme Konular | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 526E | Selected Topics in Social Psychology | 3 | 0 | 3 | 8 |
| PSY 527 | İnsan Doğası Teorileri | 3 | 0 | 3 | 8 |
| PSY 527E | Theories of Human Nature | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 528 | Din Psikolojisinde Klasik ve Çağdaş Okumalar | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 528E | Classic and Contemporary Readings in Psychology of Religion | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 532 | Bilim ve Dinle İlgili Bazı Meseleler | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 532E | Issues in Science and Religion | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 536 | İslam ve Psikoloji | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 536E | Islam and Psychology | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 538 | Maneviyat ve Sağlık | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 538E | Spirituality and Health | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 540 | Psikoloji, Maneviyat ve Din | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 540E | Psychology, Spirituality and Religion | 3 | 0 | 3 | 8 |
| Din Bilimleri / Din Sosyolojisi - Religious Studies / Sociology of Religion | |||||
| BIS 583 | Klasik Tasavvuf Metinleri | 3 | 0 | 3 | 8 |
| BIS 583E | Classical Sufi Texts | 3 | 0 | 3 | 8 |
| PHIL 537 | Philosophy of Death and Afterlife | 3 | 0 | 3 | 8 |
| PSY 533 | Psikolojik Ölçme ve Değerlendirme | 3 | 0 | 3 | 8 |
| PSY 533E | Psychological Measurement and Assessment | 3 | 0 | 3 | 8 |
| PSY 540 | Psikoterapi ve Kültür | 3 | 0 | 3 | 8 |
| PSY 540E | Psychotherapy and Culture | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 517 | İnsan Toplumu ve Kültürü | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 517E | Human Society and Culture | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 519 | Din Sosyolojisi | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 519E | Sociology of Religion | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 520 | Müslüman Toplumların Etnografyası | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 520E | Ethnography of Muslim Societies | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 523 | Kolonyalizm ve Post-Kolonyalizm | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 523E | Colonialism and Post-Colonialism | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 524 | Sekülarizm ve Din | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 524E | Secularism and Religion | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 537 | Sosyal Teori | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 537E | Social Theory | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 539 | Dindarlık ve Maneviyat: Güncel Akımlar | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 539E | Religiosity and Spirituality: Contemporary Approaches | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 541 | Türkiye’de Din ve Toplum | 3 | 0 | 3 | 8 |
| RLST 541E | Religion and Society in Turkey | 3 | 0 | 3 | 8 |
| SOC 508 | Religion in Modern Turkey | 3 | 0 | 3 | 8 |
| SOC 522 | Modern Dünyada Din ve Toplum | 3 | 0 | 3 | 8 |
| SOC 522E | Religion and Society in the Modern World | 3 | 0 | 3 | 8 |
| SOC 639 | Selected Topics in Sociology | 3 | 0 | 3 | 8 |
Öğrencilerin tez danışmanları tarafından kredisiz olarak verilen bu ders öğrencilerin tezlerine hazırlık niteliğinde bir içeriğe sahiptir. Ders, tez çalışmaları için bir yol haritası hazırlama çerçevesinde öğrencilerin genellikle kendi tezleriyle ilgili akademik kurallara uygun bir sunum hazırlayıp rapor etmesini içerir.
Bu derste öğrencilerin bilimsel araştırmaların yöntemleri, teknikleri hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamak amaçlanmaktadır. Bilimsel Araştırma Yöntemi kullanılarak yapılacak bir çalışmada nelerin yapılması gerektiği, nasıl bir yol izleneceği, sorunsalın nasıl saptanacağı, amacın nasıl somutlaştırılacağı, araştırma için doğru yöntemin nasıl belirleneceği, test materyallerinin nasıl geliştirileceği, atıfların nasıl aktarılacağı ve bulguların tartışılıp nasıl sonuca ulaşılacağı gibi. Araştırma yöntembiliminin gelişimi ile ilgili çeşitli makalelerin çözümlenmesi. Yayın Etiği, Eğitim ve Etik, Etik Gerekçelendirme ve Temellendirmeler.
Din Bilimleri / Dinler Tarihi Seçmeli Dersleri
Bu derste dinler tarihinin tarihçesi, dine ve kaynağına dair görüşler, dinlerin sınıflandırılması, teoloji ve dinler tarihi disiplinlerinin farkı ile Edward Burnett Tylor, James Frazer, Edward Evans-Pritchard, Sigmund Freud, William James, Emile Durkheim, Joachim Wach, Mircea Eliade gibi isimlerin din teorileri ele alınacaktır. Bunlara ilaveten dine evrimci, kolonyal ve post-kolonyal yaklaşımlardan bahsedilecektir.
Bu ders, klasik din teorileri, dinlerin taksonomisi, teoloji ve din araştırmaları arasındaki farkları ele alan din bilimleri/dinler tarihine giriş niteliğinde bir derstir. Bu konular Edward Burnett Tylor, James Frazer, Sigmund Freud, Emile Durkheim, Joachim Wach ve Mircea Eliade gibi çeşitli din(ler) teorileriyle birlikte tartışılacaktır. Ayrıca bazı çağdaş teoriler ve bunlara yönelik eleştirel yaklaşımlar tanıtılmaktadır.
Bu derste Yahudiler tarafından kutsal sayılan Tanah ile Hıristiyan kutsal kitabı sayılan Yeni Ahit ayrı ayrı Yahudiler ve Hıristiyanlar tarafından algılanış biçimiyle ele alınacaktır. Derste ayrıca her iki gelenekteki vahiy, ilham ve nübüvvet anlayışları incelenecek ve Müslümanların Kitab-ı Mukaddes hakkındaki yaklaşımları söz konusu edilecektir.
Bu dersin amacı teslis, tecessüm, vahiy, nübüvvet ve tarih teolojileri gibi başlıca temalarını ele almak suretiyle Hıristiyanlık hakkında genel bilgi sunmaktır. Bu derste öncelikle Hıristiyanlık/Kilise tarihine kronolojik ve genel bir bakış yapılacak, başlıca Hıristiyan mezhepleri ve bunların tarihi-coğrafi dağılımı incelenecek, konsiller ve iman esasları, Türkiye’de Hıristiyanlık anlatılırken kullanılan terimler ve öne çıkan temalar ele alınacaktır.
Bu dersin amacı Yahudiliği tarihi, başlıca şahısları, mezhepleri, temel inançları, kutsal metinleri ve mistisizmi açısından ele almaktır. Bu derste öncelikle Yahudilik tarihine kronolojik ve genel bir bakış yapılacak, başlıca mezhepleri ve bunların tarihi-coğrafi dağılımı incelenecek, Türkiye’deki erken ve modern dönemdeki Yahudilik hakkında bilgi verilecektir. Derste ayrıca güncel konular çerçevesinde “anti-semitizm”, “siyonizm”, “israiliyat” kavramları değerlendirilecektir.
Bu dersin amacı Yeni İnanç akımlarını İngilizce metinlere dayanmak suretiyle ele almaktır. Böylelikle öğrenci hem farklı Yeni İnanç akımları hakkında bilgi sahibi olacak hem de İngilizce-Türkçe dilleri arasında çeviri yapmak suretiyle İngilizce akademik okuma becerisini geliştirecektir.
Bu derste öncelikle Müslüman-Hıristiyan ilişkilerinin tarihçesi ele alınacaktır. Ardından, Müslüman-Hıristiyan ilişkilerine güncel örnekler olan “Aramızdaki Ortak Kelime” girişimi, mukayeseli teoloji disiplini ve Scriptural Reasoning faaliyetleri detaylıca incelenecek, “dini öteki”ne başlıca yaklaşımlar ele alınacaktır. Derste ayrıca Hıristiyan Müslüman polemik geleneğinin tarihçesine değinilecektir.
Bu derste sadece İslam aleminde değil aynı zamanda modern öncesi dönemin tüm dünyadaki en erken örneklerinden sayılan Şehristani’nin el-Milel ve Nihal adlı eseri Arapça ele alınacaktır. Böylelikle öğrenci hem dinler tarihinin başlıca klasik metinlerinden biri ile tanışacak hem de Arapça-Türkçe dilleri arasında çeviri yapmak suretiyle Arapça akademik okuma becerisini geliştirecektir.
Bu dersin amacı Yeni İnanç akımlarını İngilizce metinlere dayanmak suretiyle ele almaktır. Böylelikle öğrenci hem farklı Yeni İnanç akımları hakkında bilgi sahibi olacak hem de İngilizce-Türkçe dilleri arasında çeviri yapmak suretiyle İngilizce akademik okuma becerisini geliştirecektir.
Bu derste sadece İslam aleminde değil aynı zamanda modern öncesi dönemin tüm dünyadaki en erken örneklerinden sayılan Şehristani’nin el-Milel ve Nihal adlı eseri Arapça ele alınacaktır. Böylelikle öğrenci hem dinler tarihinin başlıca klasik metinlerinden biri ile tanışacak hem de Arapça-Türkçe dilleri arasında çeviri yapmak suretiyle Arapça akademik okuma becerisini geliştirecektir.
Bu derste, din felsefesindeki çağdaş tartışma konularından dinî çeşitlilik ve dini çoğulculuk ile ilgili okumalar yapılacaktır. Dini çoğulculuğun ne olduğuna veya nasıl anlaşıldığına dair girişten sonra, çoğulcu yaklaşımı benimseyen filozof ve düşünürlerin görüşleri tartışılacaktır.
Bu derste, seçilmiş metinler üzerinden Platon ve Aristoteles’in sistem ve okulları incelenecektir. Ders ayrıca Aristotelesçi ve Platoncu sistemlerin nasıl değişip diğer çeşitli felsefe okullarına dönüştüğünü de ele alacaktır. Ayrıca bu ders kapsamında Ortaçağ Kilise Babaları da tanıtılacaktır.
Bu ders, dinlerarası ilişkilerde özel bir tür olan Reddiye (Polemik) literatürünü incelemeyi hedeflemektedir. Her din kendisini en doğru ve kurtuluşa götüren yegane yol olarak gördüğünden, diğer dinlerle karşılaştığında kendi haklılığını göstermek ve üstünlüğünü ispat için ötekini eleştirmekte veya kendisine yöneltilen eleştirileri cevaplamaktadır. Özellikle evrensel dinler için söz konusu olan bu husus geniş bir literatürün oluşmasına yol açmıştır. Bu derste Hıristiyanlık hakkında temel bilgiler verdikten sonra Reddiye geleneğinin başlangıcı ve seyri işlenecek, bu alanda önemli eserlerin tahlilleri yapılacaktır.
Bu ders, Yüksek Lisans programında yer alan Kitab-ı Mukaddes Tetkikleri-I (Eski Ahit) dersindeki konuları tamamlayacak şekilde, Kur’an eksenli Müslüman-Yahudi ilişkilerini incelemeyi hedeflemektedir.
Kur’an’da İsrailoğulları tarihi, kutsal kitapları, inançları ve ahlaki özellikleri ile Müslümanlarla ilişkileri değerlendirilmektedir. Dolayısıyla Kur’an vahyi merkezli Müslüman-Yahudi ilişkiler zeminini daha iyi anlayabilmek için, İslam öncesi Yahudi tarihi ele alınacak, İslam’ın geldiği dönemde Yahudilerin, Arap Yarımadasındaki dağılımları, dini inanç, ibadet ve sosyal hayatları incelenecek, bu konularda Kur’an’da verilen bilgilerle karşılaştırmalar yapılacak, Hz. Peygamberin Yahudilerle münasebetleri ve Müslüman-Yahudi ilişkileri ele alınacaktır.
Din Bilimleri / Din Psikolojisi Seçmeli Dersleri
Öğrencilerin ampirik yöntemlerle veri toplanması, yorumlanması ve verilerin rapor edilmesi süreçlerini içeren araştırma paradigmaları, teknikleri, örneklem seçimi ve araştırmanın doğası gibi bir araştırmanın başlangıcından sonuçlandırılmasına kadar olan süreçteki konuları ele alır.
Bu dersin amacı ana akım psikoloji bilim geleneğinde yer alan psiko-dinamik davranışçı insancıl, biyolojik vb. yaklaşımların dini duygu, düşünce ve davranışla ilgili görüşlerini öğrenmek, doğrudan ifade edilmedi ise bu ekollerin yaklaşımlarına bağlı olarak dini davranış konusundaki çıkarımlarını ortaya koymak. Farklı psikolojik ekollerin din çalışmalarına yaptığı ve yapabileceği katkıları ele almakta yine bu dersin temel içeriklerinden biridir.
Bu derste dindarlıkla psikolojik iyilik halini nesnel ve öznel düzeyde ele alınacak, ruh sağlığı sorunlarıyla ilişkisini incelenecek, dindarlığın ruh sağlığına ve fiziksel sağlığa etkileri ortaya konacak ve bu ilişkilerdeki diğer etkili faktörler belirlenecektir.
Bu dersin amacı inanç gelişimi kuramlarında tanımlandığı şekliyle “inancın” doğumdan itibaren bireylerde bilişsel, ilişkisel, düşünsel, yorumsal vb. bakımlardan nasıl geliştiği ve hangi evrelerde nasıl bir seyir izlediği konusunu ele almak ve bu çerçevede inançta yaşanabilecek iç gerilimleri dine dönüşüm ve dinden dönüşüm konularını anlamaya çalışmaktır.
Din Psikolojisi disiplininde uzmanlaşmak isteyen lisansüstü öğrencilerine hitap eden bu ders, Din Psikolojisi alanıyla ilgili disiplinin kimliği, tarihçesi ve geleceği, temel kuramlar ve metinler, dini gelişim ve dönüşüm, sağlık ve din, popüler dindarlık, din-ahlak ilişkisi ve dini aşırılık gibi bazı temel problem ve konuları ele almaktadır.
Bu derste psikolojik danışmanlık uygulamasının dini ortamlarda, dini danışanlarla onların kişisel ve manevi değerlerini dikkate alarak onlara nasıl yardım hizmeti sunulacağı ele alır. Böylelikle öğrenciler psikolojik danışmanlıkla dini değerlerin yardım hizmetinde nasıl bir araya geldiği konusunda bilgi sahibi olurlar.
Din Psikolojisi disiplininde uzmanlaşmak isteyen lisansüstü öğrencilerine hitap eden bu ders, Din Psikolojisi alanıyla ilgili disiplinin kimliği, tarihçesi ve geleceği, temel kuramlar ve metinler, dini gelişim ve dönüşüm, sağlık ve din, popüler dindarlık, din-ahlak ilişkisi ve dini aşırılık gibi bazı temel problem ve konuları ele almaktadır. Ders klasik teorileri ve çağdaş ampirik araştırmaları kapsayan öncelikli olarak birincil kaynak okumaları içermektedir.
Derste aşağıdaki konu ve sorunlar ele alınacaktır:
İnsan doğası, sosyal bilimlerde ve beşeri bilimlerde en merkezi konulardan biridir. Teolojiden ekonomiye, felsefeden psikolojiye, siyasetten eğitime birçok alanda insan doğası anlayışı bu alanların paradigmasını şekillendirmektedir. Bu dersin genel amacı, seçilmiş insan doğası teorilerine genel bir bakış sağlamaktır. Seçilen okumalar aracılığıyla “insan doğası” “fıtrat”, “insan davranışı” gibi konular ve “Kültür ve çevre kim olduğumuzu ne dereceye kadar belirler?”, “Doğal olarak bencil miyiz yoksa sosyal miyiz?” gibi sorular ele alınıp tartışılmaktadır.
Din Psikolojisi disiplininin yüz yıllık geçmişinde çok sayıda kayda değer klasık ve çağdaş çalışmalar ortya çıkmıştır. Bu derste geçmişten günümüze üretilen çeşitli din psikolojisi metinlerinden seçimler yapılarak bu metinler derste analiz edilecektir.
Bu dersin amacı hem bilim, hem dinin doğasını incelemek ve ikisi arasındaki olası ilişkileri incelemeye çalışmaktır. Ders kapsamında ayrıca konu ile ilgili modern fizik, biyoloji, kozmoloji ve nörolojideki önemli teori ve sonuçların teistik dinlerin, özelde İslam’ın, temel metafizik iddiaları ile ilişkili imaları incelenecektir.
Günümüz psikoloji biliminin İslam dünyasındaki karşılığı olan İlmü’n-Nefs, gerek dinî gerekse felsefî kaynaklardan beslenerek, çok erken dönemlerden itibaren gelişmeye başlamıştır. Bu derste, bu bilim dalının dinî ve felsefî kaynakları, önde gelen temsilcileri, önemli eser ve görüşleri tanıtılmaya çalışılacaktır. Ayrıca nefsin güçleri, bilişsel ve dinî/ahlâkî gelişimi hakkında ortaya konulan görüş ve teorilerin bir özeti verilecektir.
Bu ders, maneviyatın çeşitli yönlerinin sağlımızı beden, zihin ve ruh düzeyinde nasıl etkilediğiyle ilgilidir. Maneviyat, sağlık ve mutluluğun ara yüzünü keşfetmek isteyen lisansüstü öğrencilere yöneliktir. Ders konuları şunları içerecektir: din/maneviyat ve sağlık arasındaki ilişkiler; zihin-beden ilişkileri; stres azaltma, duanın sağlığımız üzerindeki etkisinin bilimsel değerlendirilmesi; hayatımıza manevi yaklaşımlar, ölmek üzere olanlardan alınan dersler ve iyileştiren hikayeler.
Bu ders din ve maneviyatın psikolojik açıdan incelenmesini içermektedir. İlk önce din ve maneviyatın çeşitli psikolojik kuramlarda nasıl tanımlandığının ele alındığı derste, duygusal ve bilişsel faktörlerden sosyal ve çok kültürlü faktörlere kadar maneviyat ve dindarlığın psikolojik yönleri çeşitli düzeylerde incelenecektir. Öğrenciler alanın tarihini ve psikolojideki başlıca teorik bakış açılarının (örneğin psikanalitik, bağlanma, atıf, teorileri) dine nasıl uygulandığını öğreneceklerdir. Ders aşağıdaki ana konular çerçevesinde işlenecektir:
Din Bilimleri / Din Sosyolojisi Seçmeli Dersleri
Dünyada etki alanı geniş önemli dinlerden bir olan İslam dini farklı coğrafyalarda çok çeşitli toplumların sosyal, kültürel, ekonomik, psikolojik-ruhsal, siyasal, hukuki ve daha bir çok yönlerini şekillendirmiş ve etkilemeye devam etmektedir. Bu dersin amacı İslam ve Müslümanlar üzerine yapılmış olan sosyolojik ve antropolojik çalışmaları eleştiriye tabi tutarak “İslam Antropolojisi” ve “İslami Antropoloji” tartışmalarına dahil olmak ve yeni epistemolojik, ontolojik ve metodolojik analiz ve çıkarımlarda bulunmaya teşvik etmektir.
Bu dersin amacı dinlerin bir toplumsal kurum olarak incelenmesi ve tartışılmasıdır. Tarih boyunca dinlerin doğuşu, yayılması, kurumlaşması, dinlerin farklı kurumlaşma yetenekleri ve diğer toplumsal kurumlarla ilişkileri, bu farklılıkların ortaya çıkardığı imkan ve sınırlar, modernleşme sürecinde dinlerin konumu, sürece etkileri, modernlik sekülerlik bağlamında dinlerin geleceği bu dersin temel tartışma ekseni oluşturacaktır.
Müslüman toplumlar ve gruplar üzerine geçmişten günümüze farklı sosyal bilimciler tarafından çok çeşitli araştırma ve incelemeler ortaya konulmuştur ve bu üretim hala devam etmektedir. Bu dersin amacı, özellikle farklı sosyolog ve antropologlar tarafından ortaya konulmuş olan çeşitli teorik ve etnoğrafik çalışmaları okuma, anlama ve aynı zamanda teorik ve metodolojik yönlerden eleştiriye tabi tutmaktır.
Derste modern sosyoloji literatüründe yer alan temel kavram, kurum ve teoriler çerçevesinde din-toplum ilişkisinin nasıl ele alındığı incelenecektir. Bu çerçevede öne çıkan kavramlar, meseleler ve yöntemler mukayeseli şekilde sunulmuş olacaktır. Ayrıca başta dinin tanımı ve fonksiyonu olmak üzere toplum, toplumsal kurumlar ve toplumsal değişme konularında özellikle çağdaş İslam düşüncesindeki yaklaşımlar hakkında da öğrenci bilgilendirilecektir. Böylece öğrenciye hem modernleşme kuramları bağlamında var olan birikim hem de çağdaş İslam düşüncesinin birikimi birlikte verilmiş olacaktır.
Kolonlayizm ve post-kolonyalizmi ana teoriler ve yaklaşımlar çerçevesinde ele alır ve kolonileştirilmiş toplumlarda sosyo-politik ve kültürel değişimler üzerinde durur. Bu çerçevede, farklı coğrafyalarda ve özellikle de Hint Okyanusu ve Güneydoğu Asya toplumlarındaki değişimler üzerinde durulurken, kolonyal ve post-kolonyal dönemlerde çeşitli kurumlarda sosyal süreçler incelenecektir. Öğrenciler kolonyalistler ve kolonyalizme maruz kalmış toplumları değerlendirirken analitik ve eleştirel yaklaşım geliştireceklerdir. Post kolonyal dönem bağlamında ulus devlet yapılaşması ve modernleşmeye konu olan sosyal değişimler konusunda bilgi sahibi olunacaktır.
Sekülerleşme ve modernleşme ilişkisinin ele alınacağı bu ders, batılı toplumlardan başlayan bu sürecin diğer coğrafyalardaki yansımalarını konu edinecektir. Batı Avrupa’daki toplumsal değişimlerin ve bunun dine etkisi ile farklı din ve kültür evrenlerindeki toplumlarda sekülerleşme-modernleşme süreçleri üzerinde durulacaktır. Bu süreçler, aynı zamanda sömürge dönemi ve sonrası bağlamlarında ulus-devlet yapılaşmaları çerçevesinde yaşanan modernleşme ve bu sürecin dini alana etkileri değerlendirilecektir. Çoğul modernleşmeler, alternatif ve yeni dindarlık olguları dikkate alınacaktır.
Bu dersin amacı, Farabi’den İbn Haldun’a, Marx ve Weber’e kadar Batı’da olduğu kadar Müslüman dünyasında da geniş bir yelpazedeki klasik sosyal teorisyenleri incelemektir. Ana görev, klasik sosyal teorileri insan toplumunu anlamada günümüze uygun hale getirmektir. Başka bir deyişle, kursun birincil amacı, öğrencilerin geçmiş ve güncel konulara “sosyolojik” açıdan bakmanın bir yolunu geliştirmelerine yardımcı olmaktır. Bunu yaparken, teori, “yeni” bilgi üretiminde mevcut bilgiyi organize etmek için bir araç olarak tartışılacaktır. Her teorisyen, kendi özel teorisine yol açan belirli sosyal ve tarihsel bağlamların tam olarak anlaşılabilmesi için kendi zamanlarında anlaşılacaktır.
Bu ders Tanzimat’tan günümüze kadar Türkiye’de din ve toplum ilişkisini incelemeyi hedeflemektedir. Tanzimat sonrası Osmanlı’da modernleşme çabaları ve bu sürecin din ile olan ilişkisi, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda ve din politikalarının belirlenmesinde etkisi, Cumhuriyet’in kurulmasından sonra uygulanan modernleşme politikalarının din üzerindeki etkisi, çok partili hayata geçiş ve sonrasında yaşanan dini canlanma, 1980 sonrasında Türkiye’de gerçekleşen liberalleşme ve demokratikleşme süreci ve yeni İslami sınıfların doğuşu gibi Türkiye’de din ve toplum ilişkisini şekillendiren temel konular sosyolojik bir perspektif ile ele alınacaktır.
dinbilimleri@ihu.edu.tr