Temel İslam Bilimleri (%30 İngilizce)

Temel İslam Bilimleri (%30 İngilizce) Doktora Programı kontenjanı 10’dur.

Öğrenim Ücreti Muafiyeti

Gerekli şartları sağlamaları halinde;

• 10 öğrencimize %100 öğrenim ücreti muafiyeti sağlanmaktadır.

Nakdi Burslar

%100 Öğrenim Ücreti Muafiyeti sağlanan bu öğrencilerimizden;

• 3 öğrencimize, gerekli şartları sağlamaları halinde, aylık 18.000-TL “Üstün Başarı Bursu”,
• 5 öğrencimize, gerekli şartları sağlamaları halinde, aylık 12.600-TL “Başarı Bursu” verilecektir.

Öğretim Asistanlığı

Programın öğretim asistanlığı (TF) kontenjanı 3’tür.

Hazırlık

Program, dil şartını sağlayamayan adaylara bilimsel değerlendirme sınavları sonucunda programa kabul almaları halinde hazırlık programı imkânı sunmakla birlikte, bu sayı 4 öğrenci ile sınırlıdır.

Hazırlık programı süresince nakdi burs verilmez.

Önemli Not: Yukarıda verilen bilgiler 2024-2025 Akademik Yılı kabulleri için geçerli olup bütçe ve kontenjanlar ile sınırlıdır. İlgili kontenjanlara girişte adayların bilimsel değerlendirme sınavları sıralaması esas alınacaktır. Muafiyet, nakdi burslar ve öğretim asistanlığı hakkında detaylı bilgiler ve şartlar için ilgili sayfaları ziyaret ediniz.

Anabilim Dalı Başkanı:

Doktora başvuru koşulları sayfasını ziyaret ediniz.

Öğretim Kadrosu için bölüm sayfasını ziyaret ediniz.

Ders planı sayfasını ziyaret ediniz.

Ders İçerikleri

BIS 600 Seminer

Bu derste kimi uygulamalarla akademik telif becerileri geliştirilmeye çalışılacaktır. Temel İslam Bilimlerine ilişkin kaynak taraması, seçimi, tasnifi ve derecelendirmesi ve ilgili bilginin tespiti, toplanması ve yorumlanması süreçleri uygulamalı olarak verilecektir. Adayların hazırlayacakları metinlerin sunumu, eleştiriye açılması, geri dönüşümlere göre yeniden gözden geçirilmesi ve gerçek yayın aşaması süreçlerini fiilen yaşatarak bilimsel araştırma ve yayın tecrübesini olabildiğince artırmak bu dersin ana amacını oluşturmaktadır. 

BIS 601 Bilimsel Araştırma Teknikleri ve Yayın Etiği

Bilimsel araştırma safhalarından başlayarak bilimsel bir araştırma için gerekli olan veri toplama yöntemi ve analiz teknikleri, bilimsel makale yazım ilkeleri, dipnot kullanma ve kaynakça oluşturma teknikleri, araştırma raporu hazırlama, yorumlama ve yazım teknikleri ve tez hazırlama ilkelerini açıklar. Bunun yanında bilimsel yayınlarda uyulması gereken etik kuralları, alıntı usulleri, kaçınılması gereken intihal ve benzeri konuları ele alır.

SEÇMELİ DERSLER

Tefsir

BIS 631 Kur’an Tarihi

Ders, Kur’an’ın nüzûlü, ezberlenmesi, yazılması, mukabelesi, derlenmesi, çoğaltılması, tertibi, nokta ve harekelenmesi, tercümesi, korunması ve müsteşriklerin tahrif iddiaları ve cevapları gibi konuları ele almaktadır.

BIS 632 Tefsir Tarihi

Hz. Peygamber’in, kendisine indirilen Kur’an vahyi karşısındaki konumu, sahabeden itibaren ilk üç neslin Kur’an tefsirine yönelik faaliyetleri, Mekke, Medine ve Irak tefsir ekolleri, tefsir malzemesinin aktarım karakteri ve tedvini, tefsire dair ilk yazılı eserlerin oluşum süreci, ilk kapsamlı tefsir müellefatına geçiş, tefsir telifatının rivayet ve dirayet yönünden niteliği, müfessirin inanç ve düşünce dünyasının tefsire etkisi, müfessirlerin farklı kriterlere göre sınıflandırılması, İslam beldeleri ve coğrafyasına göre müfessirler, Osmanlı döneminde tefsir, 19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyıl boyunca yapılan tefsirlerin niteliği gibi tefsir tarihine ilişkin konuları ele alır.

BIS 633 Rivâyet Tefsiri

Hz. Peygamber, sahabe ve tabiinden Kur’an tefsirine yönelik aktarılan rivayetlerin mahiyeti, niteliği; rivayetlerin sıhhati, rivayetlerdeki zaaf noktaları; müfessirlerin tefsirlerde rivayetleri kullanım biçimi ve rivayetlere yaklaşımı; tefsirde “rivayet” ve “dirayet” kavramları; katıksız rivayet tefsirleri; rivayet ağırlıklı tefsirler ve özellikleri; dirayet tefsirlerinde rivayet kullanımı; Kur’an’ı anlamada rivayetlerin önemi gibi konuları inceler.

BIS 634 Dirâyet Tefsiri

Tefsirde ‘dirayet’ kavramı, dirayet tefsirinin rey ve içtihatla ilişkisi, dirayet tefsirinin ana unsurları, meşhur dirayet tefsirleri, itikadî ve amelî görüşlerin dirayet tefsirine etkisi; ilmî, işârî, içtimâî tefsirlerin dirayet tefsiriyle ilişkisi gibi konuları inceler.

BIS 635 Tefsir Problemleri

Kur’an’ın nüzûlüne ilişkin bazı ayet ve rivayetlerin yorumu, mükerrer nüzûl, nesih, müteşabihlik, garânîk rivayeti, müşkilü’l-Kur’an, cehennemin ebediliği, kadınla ilgili ayetler, cihat ayetleri, mucize ayetleri, ceza ayetleri, ilmî tefsir, işarî tefsir, reenkarnasyon, kıssalar gibi klasik ve modern dönemde tartışılan konuları ele alır. 

BIS 636 Konulu Tefsir

Kur’an’ın değişik ayet ve surelerinde temas edilen konulardan birini seçip ilgili ayetleri belli bir sistematik içinde değerlendirip Kur’an’ın o konudaki görüşünü ortaya çıkarmaya çalışır. İncelenen konu inanç, sosyal veya bireysel hayat veya felsefi alana ilişkin olabilir.

BIS 637 Ahkâm Tefsiri

Bu derste öncelikle ahkâm tefsiri yazan müfessirler ve eserleri tanıtılır, ardından Kur’an’ın hüküm içerikli ayetlerinden örnekler dil ve muhteva yönünden ele alınır; başta ahkâm tefsiri telif edenler olmak üzere müfessirlerin ahkâm ayetlerine ilişkin yorum ve analizleri incelenir.

BIS 638 Kuran’a Çağdaş Yaklaşımlar

Dersi başarıyla tamamlayan öğrenciler dönemin sonunda: • Kur’an’a çağdaş yaklaşımlar ve temsilcileri hk. malumat sahibi olacak • Çağdaş Tefsir yöntemlerini öğrenmiş olacak • Bu yaklaşım ve yöntemleri analiz ve tenkit edebilecektir.

Hadis

BIS 641 İsnâd Tenkidi

Bu ders tarih süreci içerisinde rivâyet metodolojisinin gelişim sürecini, rivâyetin kabul edilebilmesi için ön şart olarak kabul edilen râvilerin güvenilir olmalarının tesbit yöntemlerini, bunun için geliştirilmiş metodolojiyi inceler. Sahabe nesli ve sonradan gelen ulemânın râvi tenkidinde ileri sürdükleri şartları ve bunların nasıl uygulandığı üzerine yoğunlaşır. İsnâd tenkidi metodolojisinin tarih sürecinde bir disipline dönüşmesi, gelişmesi, sahanın otoritelerini ele alır, araştırmacıda senedin incelenmesi, güvenilir ve güvenilir olmayan râvileri ayırt etme yeteneği inşa edilir. Bu meyanda Cerh ve Tadil ilmi ve bu disiplin altında geliştirilmiş alt disiplinler incelenir.

BIS 642 Metin Tenkidi

Metin Tenki dersinin amacı bize ulaşan rivâyetlerin anlam içeriğini katî ve zannı gâlip içeren Kur’an âyetlerinden elde edilen mana, sahih hadisler, sarih akıl, deney, tecrübe ve gözlemle elde edilen diğer bilgi kaynaklarının verileriyle karşılaştırmak ve mananın doğruluğunu bunun için sahanın otoritelerinin geliştirimiş olduğu usûlün imkânlarıyla tesbit etmektir. Bu meyanda, erken dönem muhaddislerin (İmam Şafî ve Hatip al-Bağdâdî benzeri) sözleri, usûlcülerin geliştirdiği yöntemler, sonradan gelen âlimlerle modern dönemde ortaya konan teklifler, Müslüman metin kritiğine yöneltilmiş oryantalist tenkitler incelenecektir.

BIS 643 Ulûmü’l-Hadis

Bu derste hadis ilminin tarihsel süreçteki gelişimi, karşılaştığı kavramsal problemler, kavramsal ihtilafların hükümlere etkisi, diğer İslâm ilim disiplinleriyle etkileşimi, bunun literatüre yansımaları, hadis usûl geleneğinin imkânları ve modern dönemde bu geleneğe yapılan katkılar, farklı İslamî ekollerin bu usûlle kurdukları ilişkiler, hadis tedvini, hadislerin korunma yöntemleri, İslâm klasik kaynaklarına sızmış uydurma rivâyetlerle mücadele etmenin yöntemleri, sebebi vurud’ul-hadis, bunun hadisin sahih yorumuna katkısı gibi konular ele alınarak tarihsel süreçte dinamik bir seyir izleyen usûlün modern dönem tenkit metotlarıyla da karşılaştırılması ele alınmaktadır.

BIS 644 İhtilâfü’l-Hadis

İhtilâf, sahih bir hadisin; özelde başka bir sahih hadisle, genelde şer’î delillerle gerçekte veya görünürde çelişmesidir. Tarihî, sosyal ve kültürel bağlamından uzaklaşmış iki hadis arasında teâruz bulunması tabiîdir. Zira Hz. Peygamber seferberlikte, barışta; kıtlıkta, bollukta, hayatın olağan akışında, kısacası farklı hal ve ihtiyaçlara göre söz söylemiş, farklı tavırlar sergilemiştir. İhtilâfü’l-hadîs, bu noktada hadisleri; îrâd edildikleri tarihî, sosyolojik ve reel bağlama yerleştirerek anlamayı hedefler ve salt literal tenkitlerle reddedilmelerinin önüne geçer.

BIS 645 Ulûmu’l-Hadis Mezhepleri

Bu ders Mutezile, Hariciler ve bahusus Şia ekolünün Ulûmü’l-hadis sahasındaki çalışmalarını, metodolojik farklılıklarını ele almaktadır. Bugünün dünyasında 200 milyona yakın müntesibe ve güçlü medrese geleneğine sahip Şia ekolü, kendine has bir usûl geliştirmiş ve bu zeminde Ehli Sünnet hadis literatürüyle ilişkiye girmiştir. Bu farklı İslâmî ekollerin geliştirdiği Ulümü’l-hadis’in tarihsel ortaya çıkış süreçleri, kavramları, kavramsal ittifak ve ihtilafları, bunların hadis literatürüne yansımaları incelenmektedir.

BIS 646 Hadis Şerhleri

Bu derste, hadis yorum tarihinin müstakil ürünleri olan şerhleri ortaya çıkaran etkenleri, sistematik şerhler öncesinde hadis anlama faaliyetlerini, şerhlerin coğrafyalarını, değişen coğrafyalarla ve ilerleyen zamanla birlikte şerhlerin muhtevasında görülen değişimleri, hadisleri şerh etme tarzlarını, mezhebî eğilimlerin şerhlere olası etkilerini, şerhlerin birbirlerini hangi açılardan etkilediklerini ve şerhlerin hadislerin anlaşılmasındaki rolünü tahlil etmek, türün öne çıkan eserleri ve müellifleri hakkında bilgi vermek,  türün belli başlı eserlerinden seçilen ve eser hakkında kanaat oluşturacak yoğunlukta metinler okumak hedeflenmektedir.

BIS 647 Çağdaş Hadis Tartışmaları

Bu ders, çağdaş dünyada hadis ertafında cereyan eden tartışmaların mahiyetini, dayandığı epistemolojiyi, öne sürülen iddiaların kadîm tartışmalarla olan ilişkisini, modern döneme has boyutlarını incelemektedir. Sahih bir hadis tasavvuru olmadan sahih bir İslâm tasavvurunun da mümkün olamayacağını delilleriyle göstermektedir. Modern dönemin hadis tenkitciliğini müsbet ve menfi yönlerini kaynaklarına inerek etüd etmekte, konuyla ilgili meseleleri sorgulmakta ve çözüm yollarını tartışmaktadır. Çağdaş Müslümanların Hadis mevzularında karşı karşıya kaldıkları ve en çok gündemlerini meşgul eden konulardan hadislerin zannîliğini, sahabenin adaleti meselesini, vahiy gayri metluv meselesini, Hz. Peygamber’in tasarruflarının dindeki yerini, Şii ekolün itirazlarını vd. seçilmiş konuları da akademik bir üslûpla analiz etmektedir.

BIS 648 Çağdaş Hadis Çalışmaları

Batı dünyasında İslâmı detaylı çalışan ve bu meyanda bir literatür oluşturan bilim adamlarının bir kısmı hadis çalışmalarına yoğunlaşmış bulunmaktadır. Önde gelen Batı dillerinde yapılan bu çalışmalar sadece Batı’yı etkilememiş, Müslüman dünyadaki hadis çalışmalarını da etkilemiştir. Bu ders hadis sahasındaki oryantalizmi, orijinalliğini, hedeflerini, kullandığı yöntemleri, eğilimleri, önde gelen ve belirleyici olan bilim adamlarını ve en önemli çalışmalarını, ortaya sürdükleri temel argümanları, geliştirmiş oldukları hadis tenkit yöntemlerini ele almaktadır.

BIS 650 İlelü’l Hadis

Bu ders, İlelü’l-hadis alanında telif edilmiş temel kaynakları ve sahanın ihtilaflı meselelerini inceler. Özellikle de âlimlerin bu disiplindeki katkılarına ışık tutarak meselelerin temellendirilmesini ve bazı problemlerin çözülmesini hedefler.

Fıkıh

BIS 651 Fukahâ Usûl Düşüncesi

Âlimlerin fıkhi sonuca ulaşırken dayanak olarak kullandıkları ve izledikleri yöntemleri belirlemek üzere oluşturulan fıkıh usulü, fukaha ve mütekellimin olmak üzere iki temel metot üzerinden gelişim serüvenini sürdürmüştür. Bu metotlardan fukaha usul düşüncesinin karakteristik özelliklerinin, tarihsel gelişiminin, sınırlarının ve metodolojisinin tafsili bir şekilde sunulması bu dersin ana eksenini oluşturur. Ayrıca literatür hakkında sağlam bir kanaat oluşturmak üzere farklı dönemlerden ilmi derinliğe sahip el-Fusûl fi’l-usûl, Keşfu’l-Esrâr, Mecami’ ve Mirkatü’l-vüsûl gibi fukaha usul düşüncesinin önemli metinlerine yer verilerek bu düşünceyi temsil eden eserlerin dil ve üslup özellikleri tahlil edilecektir. Bu sayede fukaha literatürünün inceliklerine vakıf olunacağı gibi bu metinler üzerinden o dönemlerin düşünce dokusuna da panoramik bir bakış atılmış olacaktır.

BIS 652 Mütekellimin Usûl Düşüncesi

Fıkıh usulünün ana damarlarından birini de mütekellim usul düşüncesi oluşturmaktadır. Bu derste mütekellimin usûl düşüncesinin karakteristik özellikleri ve tarihsel gelişimi hakkında bilgi vermesinin yanında farklı dönemlerden Lum’a, Burhan, Mustasfâ, ve Cem’ul-Cevami’ gibi mütekellimin usûl düşüncesine ait yüksek metinler seçilerek tahlile tabi tutulacaktır. Böylelikle dersi takip eden genç araştırmacılar, mütekellimin usul düşüncesine dair birincil kaynaklarla tanışmış olacağı gibi bu eserlerin dil ve üslup özellikleri üzerinde külli bir bakış açısı kazanmış olacaktır.

BIS 653 İslam Aile Hukuku

Aile, insanın içinde doğup büyüdüğü ve hayata atıldığı toplumun en küçük yapı birimi olarak önemli hukuki ve ahlaki kuralları içerir. Bu nedenle aile hukukun hükümlerini ortaya koymayı hedefleyen bu ders, iki temel bölüm şeklinde kurgulanmaktadır. Dersin birinci bölümünde öncelikle evlenme akdi ve hukuki sonuçları ele alınacak ve tafsili bir şekilde evlenme akdinin unsur ve kuruluş şartları, evlenme engelleri, denklik, kadının mali hakları kapsamında mehir ve nafaka hakları, batıl evlilikler kapsamında muvakkat ve mut’a nikâhı ve neticeleri üzerinde durulacaktır. İkinci bölümde ise genel olarak evliliğin sona ermesi, boşanma çeşitleri, iç iradenin bulunmadığı durumlar, iddet, hidâne, nafaka ve miras gibi boşanmanın hukuki sonuçları üzerinde durulacaktır. Ayrıca mezkûr konular incelenirken bu konuların füru fıkıh literatüründe ilgili bölümlerde yer alış ve işleniş biçimleri tarihsel süreç dikkate alınarak incelenecektir.

BIS 654 İslam Akit Teorisi

Hukuki sonuca yönelmiş irade beyanı hukuki işlemin temel unsurudur. Bu derste tek taraflı irade beyanında ziyade birden çok irade beyanını gerektiren akitlerin teorik yapısı ve pratik sonuçları analiz edilecektir. İslam akit teorisi bir bütün olarak incelenerek akdin in’ikad, sıhhat ve nefaz gibi çeşitli merhaleleri işlenecektir. Böylelikle genç araştırmacılar Kur’an, sünnet ve İslam hukuk düşüncesinde esas alınan akit teorisinin mahiyetine dair sağlam bir zemine sahip olmuş olacaklardır.

BIS 655 Ahkâmü’s-Sultâniyye

el-Ahkâmü’s-Sultâniyye, klasik İslam hukuk literatüründe “devlet idaresi ile ilgili hükümler” anlamında kullanılmaktadır. Bu derste kamu hukuku ile ilgili konuların İslam hukuku çerçevesinde ele alınıp incelenmesi ve bu konuların ilgili eserlerde tarihî süreç içerisinde yer alış ve işleniş biçimleri ele alınacaktır. Ayrıca Ebû’l Hasen el-Maverdî’nin, Ebu Ya’la el-Ferra’nın el-Ahkâmü’s-Sultaniyye’si ve İbn Haldun’un Mukaddime’si gibi alanın önemli eserleri analiz edilerek ortaya koydukları teoriler üzerinde de durulacaktır. Böylece İslam hukuku açısından devlet idaresine dair hükümler tafsili bir şekilde ele alınıp incelenmiş olacaktır.

BIS 656 Makâsidü’ş-Şerîa

Bu derste mâkasıd fikrinin temelleri, terimleşmesi ve literatürde yerini alması ele alınacak ve ilgi temel kavram ve meseleler üzerinde durularak mâkasıdın önemi ve işlevi analiz edilecektir.  Ayrıca İslâm hukukunun tecdidi ve güncelleştirilmesine yönelik çabalarda İslâm hukuk düşüncesinin anahtar kavramlarından biri haline gelen makāsıdü’ş-şerîa’nın kritik bir değerlendirilmesi yapılarak bu söylemlerde kullanılan kavramların mevsukiyeti test edilmiş olacaktır.

BIS 657 Osmanlı Hukuk Sistemi

Osmanlı devletinin stratejik konumu, birçok milletten tebaya sahip olması ve İslam coğrafyasının güçlü bir temsilciliğini yürütmesi, hukuk sisteminin de oldukça gelişmesini sağlamıştır. 19. Yüzyıl’ın başına kadar örfi ve şer’i hukuk temelli bir hukuk politikası izlemesi sonucu ulaştığı kültürler arası bir hukuk motifi Osmanlı hukuk sisteminin incelenmesini daha da önemli kılmaktadır. Bu nedenle bu derste Osmanlı hukuk sisteminin dayandığı şer’i hukuk ve örfi hukuk ayrımına değinilerek Osmanlı döneminde devletin yapısı ve işlevi, ceza, borçlar, kişiler, aile, vakıf ve miras gibi hukukun çeşitli dallarının nasıl uygulandığı işlenecektir. Ayrıca Tanzimat döneminde yaşanan kırılma ve sonrasındaki değişimler ele alınarak Mecelle ve Aile Hukuk Kararnamesinin yaşadığı serüven ele alınacaktır.

BIS 658 Günümüz Fıkıh Problemleri

Modern dönemde, teknolojik gelişmelerin büyük bir hızla ilerlemesi birçok sorunu da beraberinde getirir. Zira bilim ve teknoloji, sadece nesnel bilgiler ile irtibatlı olmayıp değer dünyamızla da yakından ilintilidir. Bu nedenle bu dersin ana eksenini müslümanların son yüzyıllarda karşılaştıkları fıkhî meselelerin analiz edilmesi, mukayeseli bir şekilde ele alınması, üretilen çözümlerin incelenmesi oluşturacaktır.  Özellikle sağlık, iktisat ve gıda gibi alanlarda ortaya çıkan problemleri analiz ederek modern problemlere kritik bir bakış açısı kazandırmak amaçlanmaktadır.

Kelam

BIS 661 Kelamın Bilgi Anlayışı

Bu derste kelam ilminin epistemolojik meseleleri içerisinde yer alan bilgi teorisine yer verilecek ve bu çerçevede “bilgi nedir?” sorusuna cevap arandıktan sonra, bilginin tarifi sorunu, bilginin imkânı, kaynağı, kısımları, bilgi vasıtaları (esbâbü’l-ilm), aklın gücü ve sınırları, keşf, ilham ve rüyanın bilgi değeri, duyuların bilgisi ve değeri, delil ve türleri gibi konular ele alınacaktır.

BIS 662 Kelamda Uluhiyet

Bu derste kelam ilminin teolojik meseleleri içerisinde yer alan Allah’ın varlığı (isbat-ı vacib) ve birliği (tevhid), Allah’ın sıfatları (zatî-sübutî, fiilî-haberî), isim-müsemma meselesi, kelamullah ve halku’l-Kur’an meselesi, Allah’ın görülmesi (rü’yetullah) gibi uluhiyete ait temel meseleler ele alınacaktır.

BIS 663 Kelamın Âlem Anlayışı

Bu derste kelam ilminin kozmolojik meseleleri içerisinde yer alan evrenin oluşumu, evren tasarımları, yaratma teorileri, arazlar, cevherler, cisimler, akıl, nefs gibi klasik dönem kelamî doğa felsefesinin konularına yer verilecek ve kelamın atomcu evren modelinin günümüz bilimsel kozmolojik gelişmelerle ilişkisi ortaya konulmaya çalışılacaktır.

BIS 664 Kelamda Nübüvvet ve Mead

Bu derste nübüvvete ilişkin meseleler ve kelam ilminin eskatolojik meseleleri içerisinde yer alan nübüvvetin imkânı ve gerekliliği, vahiy, peygamberlerin sıfatları, mûcize, kerâmet ve olağanüstü haller, mehdi-mesih inancı, melek, şeytan, cin, ilahî kitaplar, kıyamet alametleri, kabir azabı, ba‘s, haşir, mahşer, hesap, sual, mîzan, sırat, a‘raf, şefaat, cennet, cehennem, tövbe, şefaat gibi konular ele alınacaktır.

BIS 665 Mu‘tezile Kelamı

Bu derste Mu‘tezile mezhebinin hem ana esaslarını teşkil hem de beş inanç esasını ifade eden “usûl-i hamse (beş esas)” içerisinde yer alan “tevhid”, “adl”, “va’d ve va‘îd”, “menzile beyne’l-menzileteyn (iki konum arasında üçüncü bir konum)”, “emir bi’l-marûf nehiy ani’l-münker (iyiliği emredip kötülükten sakındırmak)” konuları Basra Mu‘tezilesi’nin ünlü kelamcısı Kâdî Abdücebbar’ın kaleme aldığı Şerhu’l-Usûli’l-Hamse adlı eseri çerçevesinde ele alınacaktır.

BIS 666 Çağımız İnanç Problemleri

Bu derste İslâm dünyasının çağdaş düşünce sorunlarının kelâm ilminin bakış açısıyla değerlendirilmesi amacıyla Agnostisizm, Ateizm, Deizm, Darvinizm, Freudizm, Materyalizm, Pozitivizm, Spiritüalizm, Nihilizm, Politeizm, Reenkarnasyon, Satanizm gibi fizik temelli, biyoloji temelli, ruh temelli, epistemoloji temelli eleştiriler ve karşı-eleştiriler ile Kötülük Problemi, Kadın Hakları, İnsan Hakları ve Demokrasi, Din-Bilim İlişkisi, Din-Akıl İlişkisi gibi çağdaş sorunlara İslam’ın dininin teklif edeceği muhtemel çözümler üzerinde durulacaktır.

BIS 667 Kelama Yöneltilen Eleştiriler

Bu derste metot ve amaçları bakımından içeriden ve dışarıdan kelama yöneltilen eleştiriler ele alınacak ve bu bağlamda Ahmed b. Hanbel (ö. 855), Abdullah Ensari el-Herevî, İbn Hazm (ö. 1064), Gazzâlî (ö. 1111), İbn Rüşd (ö. 1198), İbn Teymiyye (ö. 1328), İbn Haldun (ö. 1406), Muhammed İkbal (ö. 1938) ve Fazlurrahman (ö. 1988) gibi alimlerin kelâm ilmine yönelttiği eleştiriler ve kelamın yeniden inşası konusunda ileri sürülen fikirler tartışılacaktır.

BIS 668 Batı’da Kelam Çalışmaları

Bu derste Batıda İslam teolojisiyle ilgili yapılan çalışmalar incelenerek W. Montgomery Watt, A. Stanley Tritton, De Lacy O’Leary, A. Austryn Wolfson, Louis Gardet ve Georges Anawati gibi Batılı düşünürlerin kelam ilmine dair kaleme aldığı eserleri değerlendirilecek ve tartışılacaktır.

Tasavvuf

BIS 681 Tasavvuf Tarihi Metodolojisi

Tasavvuf tarihi çalışmaları, tarih ve İslami ilimler metodolojilerini birlikte kullanmayı gerektiren çalışmalardır. Birincil kaynaklar, arşivler, yazmalar ve güncel çalışmaları içeren bir alan taraması formasyonu kazanmak bu dersin başlıca hedefidir. 

BIS 682 Anadolu Dışı Coğrafyalarda Tasavvuf

Orta doğu, Horasan, Uzak Doğu, Mağrib, Afrika gibi Anadolu dışı coğrafyalardaki tasavvufi oluşumları ve tasavvuf düşüncesini ele alan bu ders, ülkemizde üzerinde az çalışılmış ya da hiç çalışılmamış tarikatları tanıma fırsatı sunacaktır.

BIS 683 Anadolu’da Tasavvuf ve Tarikatlar

Anadolu’daki tasavvufi yapılar, İslam dünyasının diğer bölgelerindeki yapılardan bazı bakımlardan farklılıklar göstermektedir. Özellikle Anadolu’nun İslamlaşma dönemi bütünüyle benzersiz özellikler arz etmektedir. Bu ders, bu yapıları ve arka planlarındaki tasavvuf anlayışlarını incelemeyi hedefler. 

BIS 684 Farsça Tasavvufi Metinler

Tasavvuf literatürünün başlıca dillerinden biri olan Farsça’da üretilmiş olan metinleri incelemeyi amaçlayan bu ders, İran, Anadolu ve Horasan bölgelerinin tasavvuf düşüncesiyle yakından tanışmak için bir fırsat sunmaktadır. 

BIS 685 Fususu’l-Hikem Okumaları

İbn Arabi’nin çığır açıcı eseri üzerinden onun düşüncesine giriş niteliği taşıyan bu ders, İbn Arabi terminolojisini, takipçilerini, Fusus şarihlerini tanımak için genç araştırmacıya bir fırsat sunmaktadır.

BIS 686 Günümüz Tasavvuf Hareketleri

Ders, çağdaş dünyadaki tasavvufi hareketleri, özellikle Batı’daki yeni oluşumları ele alacaktır. Genç araştırmacı, kimi İslam dünyası kökenli ve ana akıma dahil, kimiyse çeşitli dinlerin ve mistik akımların sentezlenmesiyle oluşan bu akımları, başlıca isimlerini ve eserlerini tanıma fırsatı bulacaktır.

BIS 687 Osmanlı Tasavvuf Düşüncesi

Osmanlının kuruluşundan itibaren etkili olduğunu gördüğümüz tasavvuf düşüncesi, zaman içinde tasavvuf sahasına yeni oluşumlar ve müellifler kazandırarak derinleşmiş ve genişlemiştir. Ders, Osmanlı tasavvuf düşüncesinin başlıca isimlerini ve kurucu eserlerini tanıtmayı amaçlar.

BIS 688 Tasavvufa Yönelik Eleştiriler

Tasavvufa yönelik olarak, tasavvuf tarihinin ilk dönemlerinden itibaren bazı eleştiriler ve bu eleştirilere yönelik cevaplar verilmektedir. Bazen doktrinel, bazen pratik ve bazense modern bilim ve felsefe temelli olan bu eleştiriler dersin konusu olacaktır.

bis@ihu.edu.tr